A fydd yr haul yn machlud ar gyfraith yr UE a ddargedwir yng Nghymru?

Cyhoeddwyd 14/11/2022 | Amser darllen munudau

Rhaid i'r Senedd benderfynu’n fuan a yw am gydsynio â Bil Cyfraith yr UE a Ddargedwir (Dirymu a Diwygio).

Mae ein briff yn esbonio sut mae’r Bil hwn yn dechrau’r cloc yn tician i 31 Rhagfyr 2023, pan fydd y rhan fwyaf o gyfraith yr UE a ddargedwir yn dod i ben yn awtomatig oni bai bod Gweinidogion yn ei chadw. Mae'r cymalau hyn, sy’n cael eu hadnabod fel cymalau 'machlud', yn pennu dyddiad y daw'r ddeddfwriaeth i ben yn y dyfodol. Cyn hynny, rhaid i Weinidogion y DU a Chymru benderfynu beth i’w gadw, ei ddiwygio neu ei ddileu. Gall Gweinidogion y DU ymestyn y dyddiad cau hyd at 23 Mehefin 2026, sef deng mlynedd ers y refferendwm Brexit.

Byddai'r Bil yn rhoi pwerau i Weinidogion Cymru gymryd camau o fewn meysydd datganoledig gyda chymeradwyaeth y Senedd. Ond gyda chymeradwyaeth Senedd y DU, gallai Gweinidogion y DU wneud yr un peth mewn meysydd datganoledig, gan fynd heibio i Lywodraeth Cymru a’r Senedd i bob pwrpas.

Gallai’r llywodraethau gytuno neu anghytuno ar beth i’w wneud gyda chyfraith yr UE a ddargedwir sydd wedi’i datganoli, a fydd yn destun gwaith dadansoddi pellach.

Hanfodion

Cyfraith yr UE a ddargedwir yw cyfraith yr UE a droswyd gan y DU i gyfraith ddomestig yn y cyfnod cyn Brexit er mwyn tarfu cyn lleied â phosibl. Mae'n gorff penodol o gyfraith sy'n cwmpasu pob agwedd ar ein bywydau bob dydd.

Mae cyfraith yr UE a ddargedwir yn cwmpasu cyfuniad o feysydd datganoledig y mae Llywodraeth Cymru yn gyfrifol amdanynt, fel yr amgylchedd, bwyd, materion gwledig, ynni a physgodfeydd, a meysydd cadw y mae Llywodraeth y DU yn gyfrifol amdanynt, fel masnach, trethi, dyfeisiau meddygol a chyfathrebu electronig.

Cynhyrchydd cymalau

Defnyddiwch ein cynhyrchydd cymalau i weld crynodeb cyflym o’r 23 o gymalau a’r tair atodlen sydd yn y Bil. Dewiswch bob cymal neu gallwch eu gweld yn ôl categori, yna cliciwch ar rif cymal i gynhyrchu crynodeb.

Dewis categori:

Dewis cymal:

Cymal 1

■ Mae cymal 1 yn machlud is-ddeddfwriaeth sy'n deillio o'r UE a deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir ar 31 Rhagfyr 2023 oni bai y caiff ei hachub gan Weinidogion.

■ Mae cymal 1(2) yn cynnig opsiwn i osgoi'r machlud hwn a machlud yn y dyfodol os pennir deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion y DU, Gweinidogion Cymru neu Weinidogion y DU a Chymru yn gweithredu ar y cyd.

Cymal 2

Mae cymal 2 yn darparu'r pŵer i Weinidogion y DU yn unig ymestyn y machlud awtomatig cyntaf o 31 Rhagfyr 2023 hyd at y 23 Mehefin 2026. Yn wreiddiol dywedodd Llywodraeth y DU y gallai hyn gael ei ddefnyddio "i weithredu diwygiadau mwy cymhleth".

Cymal 3

Mae cymal 3 yn machlud yr hawliau, y pwerau, y rhwymedigaethau ac ati sy'n deillio o'r UE yn adran 4 o Ddeddf yr UE (Ymadael) 2018, ac unrhyw beth sydd wedi'i gadw yn ôl yn ar sail ei rinwedd ar 31 Rhagfyr 2023.

Cymal 4

Mae cymal 4 yn diddymu goruchafiaeth deddfwriaeth yr UE ar ddiwedd 2023 ac yn cyflwyno hierarchaeth newydd mewn cyfraith ddomestig.

Cymal 5

Mae cymal 5 yn diddymu egwyddorion cyffredinol deddfwriaeth yr UE ar 31 Rhagfyr 2023. Mae'r rhain yn cynnwys sicrwydd cyfreithiol, triniaeth gyfartal, cymesuredd, parch at hawliau sylfaenol a'r egwyddor ragofalus.

Cymal 6

Mae cymal 6 yn ailenwi deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir sy'n goroesi'r machlud awtomatig cyntaf ar 31 Rhagfyr 2023 fel "cyfraith gymathedig" o 1 Ionawr 2024.

Cymal 7

Mae cymal 7 yn newid rôl y llysoedd fel nad ydynt bellach yn gaeth i ddeddfwriaeth yr UE a ddargedwir ar gyfer achosion. Mewn rhai amgylchiadau, gall y Cwnsler Cyffredinol gyfeirio pwyntiau'r gyfraith ar achosion deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir o fewn chwe mis, a all arwain yn y pen draw at glywed yr achos gan y Goruchaf Lys. Gall y Cwnsler Cyffredinol hefyd ddod yn rhan o achosion sy'n ymwneud ag ystyr neu effaith deddfwriaeth Gymreig.

Cymal 8

Mae cymal 8 yn caniatáu i ddeddfwriaeth ddomestig gael ei darllen a rhoi effaith iddi fel ei bod yn gydnaws â deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir. Daw'r pŵer hwn i ben ar 23 Mehefin 2026.

Cymal 9

Mae cymal 9 yn caniatáu i lysoedd a thribiwnlysoedd gyhoeddi gorchmynion anghydnawsedd pan maent yn penderfynu bod deddfwriaeth ddomestig yn anghydnaws â deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir.

Cymal 10

Mae cymal 10 yn addasu'r gweithdrefnau sy'n berthnasol wrth ddiwygio deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir o dan Ddeddf yr UE (Ymadael) 2018. O ganlyniad, bydd yn dod yn haws diwygio categorïau penodol o deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir.

Cymal 11

Mae cymal 11 yn diwygio Deddf yr UE (Ymadael) 2018 mewn perthynas â gofynion gweithdrefnol ar gyfer offerynnau statudol.

Cymal 12

Mae cymal 12 yn rhoi pwerau i Weinidogion y DU neu Weinidogion Cymru sy'n gweithredu ar eu pen eu hunain neu ar y cyd i ailddatgan unrhyw is-ddeddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir cyn diwedd 2023.

Cymal 13

Mae cymal 13 yn efelychu cymal 12 fel bod Gweinidog y DU neu Weinidog Cymru sy'n gweithredu ar eu pen eu hunain neu ar y cyd yn gallu ailddatgan is-gyfraith gymathedig neu atgynhyrchu hawliau, pwerau, rhwymedigaethau yr UE a ddargedwir cyn 23 Mehefin 2026.

Cymal 14

Mae cymal 14 yn darparu canllawiau cyffredinol mewn perthynas â chymalau 12 a 13.

Cymal 15

Mae cymal 15 yn bŵer eang sy'n caniatáu i Weinidogion y DU neu Weinidogion Cymru sy'n gweithredu ar eu pen eu hunain neu ar y cyd i

■ ddirymu deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir heb ei disodli, neu

■ ei disodli gan yr un amcanion neu amcanion tebyg, neu

■ rhoi trefniadau amgen ar waith.

Rhaid i Weinidogion beidio â chynyddu'r baich rheoleiddio wrth ddirymu neu ddisodli deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir o dan y cymal hwn. Daw'r pwerau hyn i ben ar 23 Mehefin 2026.

Cymal 16

Mae cymal 16 yn caniatáu i Weinidogion y DU neu Weinidogion Cymru, sy'n gweithredu ar eu pen eu hunain neu ar y cyd, addasu is-deddfwriaeth uniongyrchol yr UE a ddargedwir ac is-ddeddfwriaeth gymathedig i ystyried newidiadau neu ddatblygiadau technolegol mewn dealltwriaeth wyddonol.

Cymal 17

Mae cymal 17 yn diwygio deddfwriaeth sy'n caniatáu i Weinidogion y DU ddileu a lleihau beichiau. Ystyr "baich" yw unrhyw rai o'r canlynol: cost ariannol, anghyfleustra gweinyddol yn rhwystr i effeithlonrwydd, cynhyrchiant neu broffidioldeb, neu gosb, troseddol neu fel arall, sy'n effeithio ar barhad unrhyw weithgaredd cyfreithlon.

Cymal 18

Mae cymal 18 yn diddymu'r Targed Effaith Busnes (BIT) fel rhan o ddiwygiadau rheoleiddio eraill. Nid yw'r Targed yn berthnasol i ddarpariaethau rheoleiddio mewn meysydd datganoledig.

Cymal 19

Mae cymal 19 yn rhoi pwerau i Weinidogion y DU wneud rheoliadau o ganlyniad i'r Bil fel y maent yn ystyried sy'n briodol, sy'n cynnwys y pŵer i addasu "unrhyw" ddeddfiad.

Cymal 20

Mae cymal 20 yn egluro cwmpas y pwerau gwneud rheoleiddiad yn y Bil, ac yn cyflwyno Atodlenni 2 a 3 i'r Bil.

Cymal 21

Mae cymal 21 yn diffinio’r termau a ddefnyddir yn y Bil.

Cymal 22

Mae cymal 22 yn nodi pryd y daw pob cymal i rym.

Cymal 23

Mae cymal 23 yn datgan teitl llawn y Bil ac yn cadarnhau ei fod yn berthnasol i Gymru, Lloegr, Yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Atodlen 1

Mae Atodlen 1 yn gwneud gwelliannau sy'n ganlyniadol i gymal 10, gan gynnwys diwygio gweithdrefn seneddol ar gyfer deddfwriaeth uniongyrchol penodol yr UE a ddargedwir.

Atodlen 2

Mae Atodlen 2 yn amlinellu'r cyfyngiadau ar Weinidogion datganoledig, fel na allant wneud darpariaeth y tu allan i gymhwysedd datganoledig.

Atodlen 3

Mae Atodlen 3 yn gosod gweithdrefnau ar gyfer y pwerau i wneud rheoliadau yn y Bil, gan gynnwys darparu rôl sifftio i un o bwyllgorau'r Senedd. Ar hyn o bryd, Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a Chyfansoddiad y Senedd yw'r pwyllgor cyfrifol ar gyfer sifftio rheoliadau a wneir o dan Ddeddf yr UE (Ymadael) 2018 a Deddf yr UE (Perthynas y Dyfodol) 2020.